کشت فراسرزمینی، مزایا و چالشهای این طرح چیست؟
شاید شما هم در مورد کشت فراسرزمینی در اخبار و رسانهها شنیده باشید. موضوع مهمی که بسیاری از جلسات مدیران و سیاستگذاران را به خود اختصاص داده و تصمیمات مهمی نیز در این حیطه اخذ و ابلاغ میشود. ما در این مقاله قصد داریم تا شما را قدری بیشتر باکشت فراسرزمینی و مزایا و معایب این طرح، آشنا کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
کشت فرا سرزمینی
ایران جزو کشورهای خشک و نیمه خشک محسوب شده و در مصرف منابع آبی با محدودیتهای جدی روبروست. از سوی دیگر جمعیت کشور رو به افزایش بوده و نیاز به غذا روز به روز بیشتر میشود. نیاز روزافزون به محصولات غذایی باعث شده تا بخش عمدهای از واردات کشور به بخش کشاورزی اختصاص یابد. دو ردیف اول اقلام عمده وارداتی، متعلق به این بخش است؛ ذرت دامی با ارزش یک میلیارد دلار، نخستین قلم عمده وارداتی به کشور است و پس از آن لوبیای سویا با ارزش 656 میلیون دلار در جایگاه دوم قرار دارد.در این شرایط، مسئولان و تصمیمگیران در این حوزه به دنبال یافتن راه حلهایی برای کاهش واردات و حل مسائل داخلی کشاورزی بودهاند. در همین راستا کشت فراسرزمینی به منظور تأمین بخشی از نیاز و تقاضای مواد غذایی کشور، بهعنوان راهکاری پشتیبان، اهمیت پیدا کرده است. در ادامه با مفهوم کشت فراسرزمینی و مزایا و مشکلات آن بیشتر آشنا خواهید شد.
کشت فرا سرزمینی چیست؟
کشت فرا سرزمینی به معنای کشت محصولات در کشوری دیگر و وارد کردن تولیدات آن به کشور مبدا است. کشورهای مبدا، سرزمینهایی هستند که علاقهای به تولید محصولات نداشته اما بستر تولید در آنها فراهم است. توجه کشورهای جهان به کشت فراسرزمینی از یک دهه پیش همزمان با بالا رفتن قیمت محصولات کشاورزی بیشتر شد. قصد کشورها برای کشت فراسرزمینی متفاوت است. اهداف میتواند شامل تأمین بخشی از امنیت غذایی کشور سرمایهگذار، تأمین انرژی از طریق تولید سوخت های زیستی، تولید در کشور هدف به منظور صادرات محصولات کشاورزی یا ترکیبی از موارد فوق باشد. از سال ۲۰۰۷ به بعد، برخی از کشورها همانند کشور آمریکا و کشورهای اروپایی، بدنبال تأمین اتانول از غلات همانند ذرت برای سوخت های زیستی بودهاند. امروزه سهم مهمی از محصولات کشاورزی به تولید سوختهای گیاهی اختصاص یافته است و این موضوع برای کشورهای توسعهیافته اهمیت زیادی پیدا کرده است.حال که با کشت فرا سرزمینی آشنا شدهاید در ادامه به بررسی و جایگاه کشاورزی فراسرزمینی در کشور ایران خواهیم پرداخت.
جایگاه کشت فرا سرزمینی در ایران
کشت فرا سرزمینی طرحی است که از طریق آن کشاورزان ایرانی میتوانند در کشورهایی که از سوی دولت معرفی میشوند و در حقیقت قراردادهایی با آن کشور منعقد میشود، اقدام به کشت و کار کنند. کشت فراسرزمینی برای ایران بهعنوان یک نیاز ضروری تعریف شده است. نیازی که نه تنها در حوزه کشاورزی وجود دارد، بلکه تمام اقتصاد، محیط زیست و حتی زندگی اجتماعی را هم درگیر خود کرده است.کشور ایران از سال ۹۵ با تصویب مصوبه هیأت وزیران، به شکل رسمی فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده است. ایرانیها تا به امروز در حدود ۱٫۵ میلیون هکتار از زمینهای کشاورزی دیگر کشورها را بعنوان کشت فراسرزمینی در اختیار گرفته اند؛ اما بر اساس آن چیزی که در سامانه اطلاعاتی وزارت جهاد ثبت شده است، تنها ۴۲۸ هزار هکتار توسط آنها در قالب ۲۰ شرکت در ۹ کشور آمریکای لاتین، آفریقا و کشورهای همجوار زیر کشت رفته است و از این میزان سطح کشت، محصولات ۱۲۰ هزار هکتار از ارضی کشت شده به کشور وارد می شود.
قیمت اجاره زمین در ایران نسبت به دیگر کشورها گرانتر است. در خارج از کشور شاید این هزینه 10 درصد ازکل هزینه ایران باشد و همین امر باعث ترغیب بیشتر سرمایهگذارن در این طرح شده است. کشاورزان ایرانی با اجاره زمین در خارج و کشت محصولات در آنجا، محصولات مهم ایران را به کشور وارد کرده و از طرفی به صادرات نهادههای کشاورزی از جمله بذر، کود، سم، ماشینآلات و تکنولوژی به کشور هدف کمک شایانی میکنند.
حل بحران آب ایران از طریق کشت فرا سرزمینی
مهمترین چالش پیش روی کشور ایران، مسئله بحران آب است. شاید در یکی دو سال گذشته از نعمت بارش برخوردار بودهایم اما نباید فراموش کنیم که این بارش ها همیشگی نیست و کشور ما ایران، کشوری نیمه خشک محسوب میشود که باید در مصرف آب بهینه عمل کرده و مدیریت دقیق و درستی در مصرف آب داشته باشد. کشت فرا سرزمینی راه حلی است که میتوانیم با استفاده از آن، به تولید محصولات کشاورزی بیشتری دست یافته و بحران آب در کشور خود را مدیریت کنیم. به طور میانگین میتوان گفت برای کشت یک هکتار از محصولات کشاورزی، در حدود 10000 مترمکعب آب مصرف میشود. بنابراین با اجرای کشت فراسرزمینی میتوانیم معادل 10000 متر مکعب آب در هر هکتار در مصرف آب صرفهجویی کرد. در حقیقت کشاورزی فراسرزمینی نوعی تجارت آب مجازی است به این معنا که محصولی با استفاده از منابع کشوری دیگر بهویژه آب آن کشور تولید و وارد کشور مقصد میشود. در کشور ما محصولات مهمی همچون سیبزمینی نیاز به آب فراوان داشته که کشت آن در دیگر کشورها و استفاده از منابع آبی آنها، باعث صرفهجویی و کاهش بحرانهای منابع آبی در کشور خواهد شد.در ادامه مقاله شما را با مهمترین مزایا و مشکلات کشاورزی فرا سرزمینی که برای کشور و کشاورزان وجود دارد بیشتر آشنا خواهیم کرد.
مزایای انجام کشاورزی فراسرزمینی
از مهمترین مزایای انجام کشاورزی فراسرزمینی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تأمین بخشی از امنیت غذایی کشور و ایجاد اطمینان از تأمین نیاز کشور توسط سرمایهگذاران داخلی
- استفاده از منابع فراسرزمینی (آب و خاک و...) و امکان برنامه ریزی برای حفظ و احیای منابع پایه تولید کشور
- وجود زمینه های مستعد و مناسب برای فعالیت اقتصادی و سودآور توسط بخش خصوصی و فعالان اقتصادی
- وجود بازار مطمئن و مناسب برای سرمایهگذاران کشاورزی فراسرزمینی
- فراهم آمدن بازار مناسب برای صدور نهادههای تولید از قبیل ماشینآلات و ادوات کشاورزی، پمپهای آب و... و از همه مهمتر صدور خدمات فنی و مهندسی کشاورزی
- ایجاد فضای مناسب برای به کارگیری فارغالتحصیلان بخش کشاورزی
- کسب مهارت و تجربه فعالان بخش خصوصی با حضور پایدار در عرصه جهانی و رقابت با تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و عرضهکنندگان خدمات فنی و مهندسی کشاورزی سایر کشورها
- وجود تبادل اطلاعات علمی، فنی و اجرایی با سایر رقبا در کشورهای هدف و انتقال تجربیات به داخل کشور
مشکلات کشاورزان فرا سرزمینی
از جمله مشکلات عمده کشاورزی فراسرزمینی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:- نوپا بودن فعالیت و تجربه کم اشخاص حقیقی و حقوقی متقاضی کشاورزی فراسرزمینی و شناخت ناکافی از محیطهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حقوقی کشورهای هدف
- متغیربودن شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورهای هدف و راهکارهای مقابله با این تغییرات جهت کاهش ریسک های اقتصادی و اجتماعی
- وجود رقبای دارای نفوذ سیاسی در کشورهای هدف و چگونگی مقابله با آنان بخصوص در کشورهایی که اراضی خویش را به کشت فراسرزمینی واگذار کرده یا می کنند.
- وجود مشکلات مرتبط با ارز (تأمین و تبادلات ارزی) در شرایط کنونی
- محدودیتهای ورود و خروج کشاورزان به کشورها برای مثال در بحران کرونا
نقش دستگاههای اجرایی در اجرایی شدن کشت فرا سرزمینی
قصد کشور ما از گسترش کشت فرا سرزمینی، بالا رفتن امنیت غذایی، تأمین مایحتاج داخلی و صادرات محصولاتی است که بازار هدف آن مشخص است. برای رسیدن به این اهداف مهم، نیاز به سرمایهگذاری بخش خصوصی است که این خود مستلزم حمایت دولت و مجلس از سرمایهگذارن در این بخش است. همچنین باید امنیت سرمایهگذاران ایرانی در خارج از کشور از سوی کشورمان فراهم شود.کشاورزی فراسرزمینی موضوع جدیدی است و مراحل آن با احتیاط و دقت پیش رفته است. این طرح ساز و کار پیچیدهای دارد و نیازمند هماهنگی و همکاری دستگاههای مختلف کشور است.
در آیین نامه کشت فراسرزمینی برای هریک از وزارتخانههای کشاورزی، خارجه، اقتصاد و تعاون، ساز و کارهایی تعریف شده که به نظر میرسد بیشترین همکاری و هماهنگیها، از سوی وزارت کشاورزی و وزارت خارجه انجام شده است. با توجه به محدودیتها و کمبود منابع در ایران، مهم است محصولی در چارچوب کشت فرا سرزمینی توسط ایرانیان تولید شود و بدون دغدغه خاصی به کشور وارد شود تا در بحث اقتصاد مقاومتی قدم مهمی برداشته شود.
نظر شما در مورد این کشت چیست؟ آیا این کشت میتواند راه حلی برای برون رفت از مشکلات و بحرانهای خشکسالی در کشور باشد؟
درحال بارگزاری
درحال بارگزاری
درحال بارگزاری
اخبار و مقالات