قیمت سیب‌زمینی هرساله در حال تغییر است. این تغییرات و نوسانات قیمت در محصول سیب‌زمینی، گاهی در طول یک سال، یک ماه و حتی بصورت هفتگی، اتفاق می‌افتد. حتی شنیده می‌شود که قیمت محصول سیب‌زمینی جهت معامله در بازار میادین میوه و تره بار، در یک روز با روز قبل متفاوت است.

 تغییر مداوم قیمتها در بازار ایران به دلیل عدم توازن میان عرضه و تقاضای محصول سیب‌زمینی در این بازار است. گاهی در یک روز حجم بالایی از محصول سیب‌زمینی به بازار عرضه‌شود و در روز دیگر حجم عرضه محصول کاهش می‌یابد. در بازار ایران، تنها عرضه و تقاضای محصول، عامل تعیین‌کننده قیمت است، در حالیکه قیمت سیب‌زمینی باید به گونه‌ای تعیین شود که در درجه اول جوابگوی هزینه کشاورزان باشد و سود مناسبی نصیب این قشر زحمت کش بشود.

 

قیمت محصول سیب‌زمینی در سالی که با افزایش عرضه سیب‌زمینی در بازار داخلی روبرو باشد به شدت کاهش می‌یابد. همچنین هنگام برداشت همزمان سیب‌زمینی، به یکباره میزان زیادی سیب‌زمینی به بازار عرضه می‌شود که این افزایش ناگهانی به بازار، باعث افت شدید قیمتها در آن زمان می‌شود.

 از آنجایی که گاهی قیمتها انقدر کاهش پیدا می‌کند که حتی هزینه تولید محصول هم جبران نمی‌شود، انگیزه کشاورزان برای کاشت مجدد سیب‌زمینی کاهش می‌یابد و به کشت محصولات دیگری روی می‌آورند. همین امر باعث می‌شود که در سال بعد با کاهش چشمگیر عرضه محصول سیب‌زمینی روبرو شویم.

 این کاهش عرضه و از طرفی تقاضای بالا منجر به افزایش بسیار زیادی در قیمت محصول سیب‌زمینی شده و سود قابل توجهی را نصیب کشاورزان خواهد کرد که باعث ترغیب دوباره دیگر کشاورزان به کشت محصول سیب‌زمینی خواهد شد. این چرخه دائما در حال تکرار است، که موجب تغییر مداوم قیمت این محصول پرطرفدار و عدم تعادل همیشگی در بازار آن است.
 

راه‌حل‌های زیادی برای برون رفت از این تلاطم ‌ها و رسیدن به بازار متعادل و آرام برای محصول سیب‌زمینی وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.  
یکی از مهمترین و اساسی ترین راهکارهایی که می‌تواند تا حدودی به بازار آشفته محصول سیب‌زمینی سرو سامان دهد، برنامه‌ریزی و اجرای الگوی کشت متناسب با ظرفیت کشوراست. اجرای الگوی کشت توسط کشاورزان باعث به تعادل رسیدن میزان عرضه و تقاضای محصولات مختلف از جمله محصول سیب‌زمینی است. با رعایت کردن الگوی کشت توسط کشاورزان، همواره با میزان تولید ثابتی از محصول سیب‌زمینی روبرو خواهیم بود که این موضوع کمک می‌کند تا سیاستمداران برای بازار تقاضای داخلی و خارجی،  برنامه ریزی دقیقی داشته باشند.



 یکی از چالشهای مهم بخش کشاورزی، کافی نبودن انبارها موجود در کشور است. وقتی که انبار و سردخانه‌ها نتوانند تقاضای زیاد در فصل برداشت سیب‌زمینی  را پاسخگو باشند،  باعث می‌شود که کشاورزان مجبور به فروش محصول خود بر سر مزرعه و با حداقل قیمت به واسطه‌گران شوند.

در حالی که اگر امکان نگهداری در سردخانه‌ها وجود داشت، محصول به مرور و با قیمت مناسب در فصول خارج از برداشت به بازار عرضه می‌شد. برای مطالعه آنچه که در مورد انبار کردن سیب‌زمینی باید بدانیم!؟ کلیک کنید)

 یکی دیگر از راهکارها، ایجاد کارخانجات و صنایع تبدیلی محصول سیب‌زمینی است که نه تنها از لحاظ ایجاد اشتغال اهمیت بالایی دارد، بلکه  باعث ایجاد تقاضا و بازاری ثابت برای خرید محصول سیب‌زمینی شده است که به تعادل بازار سیب‌زمینی کمک خواهد کرد. سیب‌زمینی برای مصارف صنعتی از لحاظ اندازه و خصوصیات فیزیکی و غذایی آن،  متفاوت از مصارف خانگی است؛ بنابراین کارخانجات باید قبل از شروع فصل کشت، با کشاورزان جهت کشت رقم مورد نظرخود، قرارداد ببندند.

یکی از مشکلات بازار محصول سیب‌زمینی، قدرت و تاثیر دلالان و واسطه‌گران در تعیین قیمت است. شاید شما به عنوان یک مصرف‌کننده خرده، از بالا بودن قیمت سیب‌زمینی ناراضی باشید، اما این افزایش قیمت قطعا از سوی کشاورزان رخ نداده است و این واسطه‌گران هستند که با دو یا سه برابر کردن قیمت‌ها، به دنبال کسب سودهای حداکثری از این بازار هستند. بنظر می‌رسد که دولت باید برای تعیین قیمتها و حذف حاشیه بازار محصولات کشاورزی، برنامه‌ریزی و سیاستگذاری خاصی را در پیش بگیرد و دست واسطه‌گران و سودجویان را از این بازار کوتاه کند.
و در نهایت  مهمترین راه‌کارها جهت تنظیم بازار محصول سیب‌زمینی، صادرات این محصول به کشورهای همسایه است. کشور ایران در حدود 8 تا 10 درصد از تولیدات سیب‌زمینی خود را به دیگر کشورها صادر می‌کند. آزاد بودن صادرات و یا ممنوعیت  صادرات سیب‌زمینی ایران به کشورهای همسایه، تصمیمات ناگهانی و غیر قابل پیش‌بینی است.  سیب‌زمینی ایران تنها در صورت مازاد در بازار اجازه صادرات دارد.

 اما این نوع تصمیم‌گیری خوشایند مشتریان خارجی نیست و آنها به دنبال مشتریان و بازاری ثابت جهت خرید محصول سیب‌زمینی هستند. لذا ثبت سفارشات مشتریان خارجی پیش از فصل کشت، می‌تواند کمک موثری به ثبات قیمتها و ایجاد آرامش در بازار این محصول مهم کند. ما در مقاله سیب‌زمینی امسال صادر می‌شود؟!  چالش همیشگی سیب‌کاران در مورد چالش‌های پیش روی صادرات سیب‌زمینی و مدیریت صحیح آن، به طور کامل بحث کرده ایم.
بکارگیری و اجرایی کردن هریک از این راهکارها، قطعا تاثیر مثبتی در برطرف نمودن مشکلات بازار سیب‌زمینی خواهد داشت و ما را به بازار متعادلی خواهد رساند. امیدواریم هرچه زودتر مشکلات سر راه کشاورزان به ویژه سیب‌زمینی کاران برطرف شده و با تمرکز و آرامش بیشتر و به دور از دغدغه‌های مالی، به دنبال پیشرفت بیشتر و بکارگیری روشهای نوین جهت ارتقا حرفه خود باشند.